Bạn có đủ tiêu chuẩn để homeschool/unschool không?

“Chúng tôi homeschool”

“Ồ, anh/chị có phải là giáo viên không?”

“Không”

“Vậy làm sao anh/chị biết phải dạy con cái gì?”

Phần lớn mọi người đều cho rằng họ không đủ tiêu chuẩn để tự giáo dục chính con của mình. Tôi rất hiểu điều đó. Chính cách mà chúng ta được giáo dục đã cho ta cách nhìn nhận này. Thậm chí có một số giáo viên cảm thấy bản thân họ bị tôi công kích khi tôi dám tin rằng tôi có thể tự giáo dục con mình mà không cần sự giúp đỡ của họ mặc dù họ đã phải mất nhiều năm học thì mới trở thành giáo viên.

“Thực tế là, khi các nhà giáo dục lo lắng rằng những bậc cha mẹ “không đủ tiêu chuẩn” đang tự dạy con mình, thì trong đầu họ người “đủ tiêu chuẩn” luôn luôn phải là những người giáo viên được đào tạo bài bản trong trường sư phạm và có bằng sư phạm. Họ làm như việc dạy dỗ trẻ em đòi hỏi rất nhiều kĩ năng thần bí mà những kĩ năng đó chỉ có thể được dạy và học ở các trường sư phạm. Họ giả định rằng những người được đào tạo trong ngành sư phạm có khả năng dạy tốt hơn những người không được đào tạo, thậm chí những người không được đào tạo không thể nào dạy được bọn trẻ. Chẳng có cái nào trong những giả định này là đúng cả.” – John Holt, Teach Your Own

Thực tế là, tôi là người có thể hỗ trợ các con tôi trở thành người “có giáo dục” tốt nhất. Tôi có đủ các tiêu chuẩn cần thiết, và có lẽ bạn cũng vậy.

Vậy bạn THỰC SỰ cần những tiêu chuẩn gì để có thể homeschool con mình?

 Là một người cha/mẹ

Bạn phải là một người cha/mẹ hoặc người bảo hộ của một đứa trẻ để có thể homeschool đứa trẻ đó. Đừng đi loanh quanh và cố homeschool con nhà người khác, dù bạn có niềm tin lớn cỡ nào vào homeschooling. Nghiêm túc mà nói, ý tôi là, tiêu chuẩn đầu tiên mà bạn cần để có thể homeschool/unschool con mình là một tiêu chuẩn mà đương nhiên là bạn có rồi. Bạn là cha/mẹ của con bạn. Chẳng có ai có đủ tiêu chuẩn hơn cả bạn đâu. Bạn hiểu con mình hơn bất kì ai, bạn yêu thương và quan tâm đến con mình, và bạn là người mong muốn điều tốt đẹp nhất cho con mình hơn ai hết.

Giáo dục tại nhà thực ra chỉ là nới rộng việc làm cha mẹ của bạn thôi. Có thể bạn cho rằng một trong những việc mình cần làm là dạy dỗ con bạn về cuộc sống để chuẩn bị cho tương lai, phải không? Bạn đã đang làm việc đó từ lúc chúng ra đời rồi! Bạn vẫn đang tiếp tục công việc làm cha mẹ này, dù con bạn có tới trường hay không. Quan niệm rằng có một số môn học phải được dạy ở trường bởi các giáo viên thực ra khá là kì cục. Ai bảo phải như vậy? Chúng ta tin vào quan niệm này bởi chúng ta đã được dạy như thế, nhưng điều này không đúng. Bạn có thể giúp con mình học cách tự chuẩn bị bữa sáng, vậy bạn cũng có thể hỗ trợ các con học bất kì điều gì chúng cần biết.

“Ngày nay đa số mọi người đều nghĩ tới trường lớp khi họ nghĩ tới giáo dục. Nói cách khác, họ cho rằng giáo dục là “người lớn dạy trẻ em”. Nhưng giáo dục vẫn tồn tại từ rất lâu rồi, trước khi trường lớp xuất hiện rất nhiều. Thậm chí cho tới ngày nay, phần lớn tiến trình giáo dục của một đứa trẻ vẫn không xảy ra trong hệ thống trường lớp.” Peter Gray, Free to Learn

Bạn phải muốn làm thế

Điều này quá rõ ràng. Bạn phải thực sự muốn homeschool con mình. Bạn phải biết rằng đây chính là sự lựa chọn đúng đắn cho các con mình và sẵn sàng sống cuộc sống đó. Tôi cho rằng nhiều người nói “Tôi không thể homeschool con mình vì… (điền vào đây hàng ngàn lí do khả dĩ)”, khi ý tứ thực sự của họ là họ không muốn homeschool.

Không muốn cũng không sao mà. Chẳng đứa trẻ nào muốn được homeschool bởi một người cha/mẹ mà lúc nào cũng phẫn uất bực bội vì bản thân họ phải làm điều họ không muốn. Nhưng tôi chỉ mong mọi người có thể nói thẳng ra rằng họ KHÔNG muốn homeschool, thay vì cứ tìm hết lí do này đến lí do khác để thoái thác homeschooling.

Sự thật là, bất cứ ai muốn thì đều có thể homeschool/unschool. Bạn không cần bất kì kĩ năng siêu nhiên nào hết.

 Dám khác biệt

“Việc bơi ngược dòng là rất khó và nó có thể dẫn tới những lời phán xét tiêu cực từ các bậc cha mẹ khác. Tuy nhiên, vẫn có vài người dám làm thế, và nếu số người bơi ngược dòng đủ lớn, con sông có thể đổi hướng dòng chảy.” Peter Gray, Free to Learn

Bạn phải thực sự thoải mái kể cả khi đi ngược với đám đông nếu bạn muốn lựa chọn không tham gia vào hệ thống trường lớp. Bạn phải “cool” với việc mình không “giống mọi người”. Bạn phải không bận tâm tới ý kiến của người khác. Bạn phải tự tin rằng làm việc đúng đắn cho con mình quan trọng hơn ý kiến của bất kì người nào. Bạn phải biết rằng “giống mọi người” là nhàm chán và đơn điệu, và rằng bạn được tự do lựa chọn để trở nên “đặc biệt”.

“Bạn không có nghĩa vụ phải thích cuộc sống mà người khác chọn cho bạn.” – Colin Wright

Deschooling

Bạn cần nghiêm túc deschool. Nó có nghĩa là bạn cần xem xét lại quan niệm của mình về ý nghĩa của giáo dục, về giáo dục là phải như thế nào, về những gì trẻ em có quyền được làm, và về mọi thứ bạn biết và vẫn tin từ trước tới giờ. Đúng, việc này không dễ dàng chút nào, và bạn luôn luôn phải đặt nghi vấn. Tôi cũng không chắc ai đó có thể “hoàn thành” deschooling hay không nữa. “Văn hoá trường lớp” đã thấm quá sâu vào suy nghĩ của chúng ta mất rồi.

“Văn hoá trường lớp” dạy chúng ta rằng việc học hỏi không phải là một tiến trình tự nhiên, người có thẩm quyền là cần thiết, sự ép buộc là cần thiết (chứ không phải là sự tự giác) và tuân theo đám đông là cần thiết.” – racheous.com

Ở trường chúng ta được dạy là chúng ta cần phải được dạy, rằng chúng ta không đáng tin cậy, rằng chúng ta không biết điều gì là tốt nhất cho chính mình, rằng chúng ta phải được giáo dục bởi những người có thẩm quyền, rằng chúng ta không có quyền lựa chọn những điều mình học, rằng người khác biết chúng ta cần biết cái gì rõ hơn cả bản thân chúng ta, rằng chúng ta cần phải được đánh giá và so sánh, và rằng trường lớp đồng nghĩa với giáo dục. Tất cả những điều này đều sai.

Vượt qua được những niềm tin áp đặt này là rất khó nhưng một khi đã vượt qua rồi, bạn sẽ rất tự do.

“Ngày nay đa số mọi người cho rằng trẻ em là phải tới trường. Chúng ta nhận dạng trẻ em bằng số năm học của chúng. Một cách tự động, chúng ta coi học là một việc mà trẻ em phải bị ép làm ở trường học. Đối với chúng ta, những điều như thế này là bình thường, bởi vì ở đâu chúng ta cũng thấy thế. Gần như chẳng bao giờ chúng ta dừng lại và tìm hiểu để biết rằng tất cả những điều này thực ra rất mới mẻ và cũng phản tự nhiên khi được đặt trong bối cảnh rộng lớn của quá trình tiến hoá của loài người. Nó mới chỉ xuất hiện vào một khoảng thời gian gần đây, mà khoảng thời gian đó được ghi dấu bởi lao động trẻ em và niềm tin rằng trẻ em sinh ra là đã mang tội lỗi. Chúng ta đã quên mất rằng trẻ em có khả năng học hỏi bẩm sinh thông qua hoạt động vui chơi và khám phá tự do, và bởi vậy, càng ngày chúng ta càng tước mất tự do học hỏi của chúng, chúng ta ép chúng phải tuân theo những phương pháp học chán ngắt được đề ra bởi những người điều hành trường lớp.” Peter Gray, Free to Learn

Tin tưởng

Bạn phải tin tưởng con bạn và bản thân bạn, đặc biệt là nếu bạn muốn unschool, mà tôi khuyên là bạn nên unschool.

Bạn phải tin rằng các con có khả năng, rằng khả năng học hỏi của chúng là bẩm sinh, rằng chúng sẽ học tất cả những điều chúng cần biết vào thời điểm thích hợp. Bạn phải tin rằng bạn chính là người đồng hành hoàn hảo của con trên hành trình này, rằng bạn có khả năng, rằng bản thân bạn là đủ.

Sự kiên nhẫn

Rất nhiều người lấy điều này làm lí do khiến họ không thể homeschool… “Tôi không đủ kiên nhẫn!” Đó không phải kiểu kiên nhẫn mà tôi đang nói đến. Tôi chắc chắn KHÔNG cho rằng bạn cần phải có lòng kiên nhẫn siêu nhiên thì mới có thể homeschool. Các bậc cha mẹ homeschool là những bậc cha mẹ bình thường. Thực ra, cuộc sống homeschooling thoải mái hơn nhiều so với cuộc sống trường lớp bình thường mà trong đó bạn mất rất nhiều thời gian đưa đón con đi học, giúp chúng làm bài tập về nhà và ty tỷ những hoạt động khác.

Sự kiên nhẫn mà tôi đang nói tới là kiên nhẫn đối với quá trình học hỏi của các con kia. Kiên nhẫn và biết rằng các con sẽ học những gì chúng cần học, khi chúng cần học. Không cố gắng bắt kịp tiến độ học tập như ở trường, ví dụ, không ép con học đọc lúc chúng 5 tuổi. Biết rằng khi chúng sẵn sàng, chúng sẽ học. Việc học hỏi không có hạn định. Không biết các con chữ lúc 4 tuổi không có nghĩa là các con sẽ mù chữ cả đời. Trẻ em học khi chúng sẵn sàng, mà khi nào sẵn sàng thì mỗi đứa mỗi khác nhau. Khi bạn chấp nhận các con như chúng là và để chúng tự do phát triển theo cách riêng của chúng, đối với các con, đó thực sự là một điều tuyệt vời.

Hiểu con bạn

Bạn cần hiểu con mình để có thể homeschool, bạn cần kết nối với con, bạn cần thích ở bên con. Sự kết nối giữa cha mẹ và con cái thường bị ngắt quãng bởi con bạn phải đến trường. Nhưng nếu bạn chọn homeschooling, chắc chắn bạn và các con sẽ hiểu nhau sâu sắc hơn vì các bạn có rất nhiều thời gian bên nhau, và càng ngày bạn sẽ càng thích ở bên con hơn.

Lòng ham hiểu biết

Bản thân bạn cũng phải ham hiểu biết! Cùng với con, bạn cần luôn sẵn sàng học hỏi. Ở đây không chỉ có các con là những người đang học hỏi, và đó là một điều tuyệt vời. Bạn sẽ biết thêm rất nhiều điều mà trước đây bạn chưa biết. Ví dụ như là một con sa giông sẽ tự mọc lại chi nếu nó bị đứt chi, hoặc các con nhện sẽ tự làm đứt chân mình để tự vệ… Đều là những điều gần đây tôi mới biết.

Và phần tuyệt nhất là, bạn được nhìn thấy niềm vui trên khuôn mặt các con khi chúng biết một điều gì đó mới lạ, ví dụ như khi chúng biết đọc, biết làm toán… Ngắm các con tự tìm hiểu thế giới không bao giờ là đủ đối với tôi. Rất nhiều người không biết họ đang bỏ lỡ những gì bởi được chứng kiến các con học hỏi thực sự là một niềm hạnh phúc.

Bạn KHÔNG cần gì để có thể homeschool?

Tất cả mọi câu trả lời

Chắc chắn là bạn KHÔNG cần phải có mọi câu trả lời cho các câu hỏi của con. Nói với con rằng bạn không biết điều gì đó là hoàn toàn ổn. Thực ra, thế lại tốt. Bởi vì như vậy bạn và con sẽ có cơ hội cùng nhau tìm hiểu. Như thế thú vị hơn nhiều và con bạn lại đang học CÁCH tìm hiểu. Chúng sẽ có các kĩ năng cần thiết để có thể tìm kiếm bất kì thông tin nào mà chúng cần.

Tất cả mọi nguồn/tư liệu/đồ dùng học tập

Tôi cho rằng rất nhiều người cố gắng dựng lại một môi trường trường lớp khi họ mới bắt đầu homeschool. Họ cố gắng cho con tất cả mọi cơ hội, tất cả mọi tư liệu, tất cả mọi đồ dùng cần để học hỏi. Nhưng việc đó là không cần thiết. Hãy tiết kiệm tiền bạc! Bạn không cần tất cả mọi thứ, chỉ cần đầu tư vào một vài thứ có chất lượng. Hãy để ý xem con bạn thực sự hứng thú với cái gì (chứ không phải là thứ bạn nghĩ chúng nên có hứng thú với), và tập trung vào cái đó. Bạn không cần bắt chước trường học. Bạn có một thứ tuyệt vời hơn nhiều: CUỘC SỐNG.

Chương trình học

Chương trình học là dành cho các rô bốt. Mỗi đứa trẻ là những cá thể khác nhau. Một người lạ không hiểu con bạn thì không thể có đủ khả năng để xây dựng một kế hoạch học tập chi tiết cho con bạn được. Ai biết rõ con bạn cần học điều gì nhất? Chính là người học – những đứa trẻ.

“… trẻ em học tốt nhất khi chúng chủ động, với các phương tiện do chúng tự chọn, và cách tốt nhất để giúp trẻ học là để chúng yên trừ khi chúng cần sự giúp đỡ hoặc lời khuyên.” – Peter Gray, Free to Learn

Bằng cấp

Bạn KHÔNG cần có bằng cấp về sư phạm. Trẻ em không cần được dạy. Thực ra, nếu bạn là một giáo viên thì việc deschool sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều.

Bạn có khả năng bẩm sinh để “dạy” các con của mình. Nó không liên quan lến các bài học, các bài kiểm tra, và các chương trình học định sẵn. Hãy tin vào bản thân. Bạn có thể làm được!

“Loài người vẫn luôn chia sẻ với nhau thông tin và các kĩ năng, truyền lại cho con cháu những điều mà mình biết trong cả triệu năm qua. Trong thời gian đó, nhiều kiểu xã hội phức tạp đã hình thành, trong đó hầu như không có ai là giáo viên theo nghĩa là “người mà công việc duy nhất của họ là dạy người khác những điều họ biết”. Cho tới vài trăm năm trước, không có ai từng được đào tạo chỉ để làm giáo viên theo nghĩa ở trên. Mọi người luôn luôn hiểu rằng, trước khi mình có thể dạy ai đó điều gì thì mình phải tự biết điều đó trước đã. Nhưng gần đây, con người lại có một quan niệm rất kì lạ, đó là trước khi ai đó có thể dạy người khác điều mà họ đã biết, họ phải dành ra nhiều năm để học cách dạy.” John Holt, Teach Your Own

Nếu bạn muốn tự giáo dục con mình tại nhà, nếu bạn muốn lựa chọn sự tự do và niềm vui và sự kết nối và hàng triệu những điều tuyệt vời khác, bạn có thể.

BẠN là đủ rồi.

Đúng thế, BẠN! Bạn có đủ khả năng. Bạn làm được!

Are You Qualified to Homeschool?